Khamiis, February, 2, 2023 (HOL) - Soomaaliya iyo Koonfurta Sudan ayaa ah dalalka ugu musuq-maasuqa badan caalamka, sida lagu sheegay qiimeyntii ugu dambeysay ee ay soo saartay hay'adda Transparency International (TI).
Marka loo eego qiimeynta musuq-maasuqa ee 2022 (CPI), Soomaaliya ayaa ah dalka ugu musuq-maasuqa badan, waxaana kaalinta labaad ku jira dalalka Koonfurta Suudaan iyo Suuriya.
CPI waxay qiimeysay 180 dal iyadoo lagu salaynayo heerka uu le'eg yahay musuq maasuqa hay'adaha dawliga ah, taasoo keentay in lagu qiyaaso 0 musuq maasuq ilaa 100 musuqmaasuqa.
Warbixinta ayaa lagu sheegay in inta badan dalalka ay ku guuldareysteen inay joojiyaan musuqmaasuqa, iyadoo 95 boqolkiiba aysan wax horumar ah sameyn tan iyo 2017-kii.
Warbixintu waxa ay Danmark ku tilmaantay dalka ugu musuq-maasuqa yar caalamka, waxaana ku xiga Finland iyo New Zealand, oo labadooduba ku siman yihiin kaalinta labaad.
“Bulshooyinka dimuqraadiga ah waxay kor u qaadi karaan codkooda si ay gacan uga geystaan ciribtirka musuqmaasuqa waxayna dalbanayaan adduun ammaan ah,”ayuu yiri madaxa Transparency International, Daniel Eriksson.
Hay’adda IT ayaa ku tilmaamay musuqmaasuqa inuu yahay sababta ugu weyn ee nabada aduunka u wiiqantay, iyadoo carrabka ku adkeeysay in nabada caalamku ay sii xumaanaysay 15-kii sano ugu dambeeyay.
Sannadkii hore, dadka u dhaqdhaqaaqa xuquuqda Koonfurta Suudaan ayaa sheegay in siyaasiyiinta iyo hay'adaha dowladda ay ogolaadeen musuqmaasuqa.
Arrintan ayaa ka dambeysay ka dib markii guddiga xuquuqul insaanka ee Qaramada Midoobay uu soo saaray warbixin muujineysa in maamulka South Sudan ay musuq maasuqeen lacag dhan 73 milyan oo dollar tan iyo sanadkii 2018-kii.
Warbixinta Qaramada Midoobay ayaa waxaa daba socday heshiis musuq-maasuq oo weyn oo lagu eedeeyay madaxweyne Salva Kiir inuu ku amray wasiirkiisii maaliyadda iyo qorsheynta dhaqaalaha Athian Diing inuu baabi'iyo dammaanad lacageed oo madax-bannaan oo ku kacaysay $650 milyan.